Метадычная скарбонка

 Тэма: Беларуская нацыянальная кухня

Мэта: пазнаёміцца з традыцыйнымі стравамі беларускай нацыянальнай кухні, з правіламі гатавання страў беларускай кухні, тэхналогіяй іх гатавання, правільна і прыгожа падаваць нацыянальныя стравы.

Задачы:

• Фарміраваць веды і уменні па тэхналогіі прыгатавання страў беларускай кухні, вучыць правільнай рабоце з інструментамі і прыспасабленнямі;
• Развіваць самастойнасць, уважлівасць, акуратнасць і беражлівасць пры выкананні практычнай работы;
• Выхоўваць павагу і любоў да гісторыі беларускай кухні, зацікавіць прыгатаваннем спрадвечна беларускіх страў
• Садейнічаць фарміраванню эстэтычнана густу, ужыванню здаровай і карыснай ежы;

Ход урока

1. I. Арганізацыйны момант

Эмацыянальна настройвае вучняў на працу  (3 хвіліны)

1. II. Этап актуалізацыі ведаў (7 -10 хвілін )

 Дарагія дзяўчынкі, сення у нас з вамі  апошні ўрок па раздзелу “Асновы гатавання ежы”.

  1)А зараз адкажыце на пытанні, якія датычацца  раней вывучанага вамі матэрыялу

1.Як можна праверыць свежасць малака ў хатніх ўмовах?

( па смаку, або закіпяціць).

2. Якія крупы атрымліваюць з пшаніцы,ячменю, аўса, кукурузы, проса, грэчкі, рысу: ( пшанічныя, манныя; груца, ячны;аўсяныя, аўсяныя шматкі;кукурузныя,прасяныя; грэцкія(ядрыца, сечка);рысавыя.

3. Назавіце віды каш? (рассыпістая,вязкая, паўвязкая,рэдкая.)

4. Напішыце формулу прыгатавання макарон і растлумачце яе (10*100*1000).

5.Адкуль пайшла назва слова макароны? ( Успомніць легенду,Марка Ароні)

6. У якой краіне макароны з’яўляюцца нацыянальнай стравай? Як іх называюць? (Італія, пастай).

2) А зараз для вас  індывідуальнае  заданне.  (3-5 мінут)

На прошлым уроку мы з вамі гатавалі макаронныя вырабы  (дзеці успамінаюць) .

Заданне : прастаўце нумары аперацый пры гатаванні макаронных вырабаў, упішыце  прапушчаную аперацыю.  (настаўнік раздае карткі)                                                                                                                                                                                                                                           

III. Новая тэма (3-5 мінут)

Пераходзім да тэмы сенняшняга урока.  Паспрабуйце вызначыць яе па вершу.

Мой край, мой рай бульбяна-жытны!

Зеленадолы, залаты!

Як спеў матулі — старажытны,

Як песня любай — малады!

Якіх ты меў на зайздрасць свету I цесляроў, і маляроў, I летапісцаў, і паэтаў, I музыкантаў-дудароў!

Калі на свеце нехта дзесьці Умее добра працаваць, — То ўмее ён і смачна з'есці I — адпаведна — згатаваць!

Таму — дастойна, без эфекту Прымай падзяку-пахвалу — I беларускаму палетку, I беларускаму сталу!

Ніл Гілевіч. Родныя дзеці. Анка Купала “Новая зямля”( шмат твораў прысвечаны беларускім абрадам).

(Настаўнік прымацоўвае лісток с назвай тэмы на дошку)

1. I Матывацыйны этап ( 5 хвілін )

Нацыянальная кухня дазваляе падарожнікам і гасцям краіны далучыцца да чужой культуры, таму што традыцыі і звычаі, звязаныя з ежай, у кожнага народа свае.

Нацыянальная кухня Беларусі фарміравалася не адзін  дзясятак гадоў. У аснове многіх страў ёсць традыцыі балтыйскхх, славянскіх, нямецкіх і яурэйскіх народаў. Але нягледзячы на гэта, беларуская кухня лічыцца унікальнай.

Беларуская кухня за час свайго існавання практычна не змянілася. Сёння выкарыстоўваецца большая колькасць прадуктаў, чым яшчэ некалькі соцень гадоў таму. Аднак стравы застаюцца такімі ж простымі, сытнымі і самабытнымі. Для гатавання нацыянальных страў шырока выкарыстоўваюцца агародніна (капуста, рэпа, бурак, морква, бручка, пастарнак, гарбуз, бульба, агуркі, цыбуля, часнок, шчаўе, крапіва, лебяда, карані заячай капусты), бабовыя (бабы, гарох, сачавіца, фасоля), злакі (жыта, яч­мень, авёс, грэчка), грыбы (салёныя, сушаныя), садавіна і ягады (яблыкі, грушы, слівы, вишні, парэчкі, чарэшні, буякі, брусніцы, маліны, рабіна, каліна, шыпшына), спецыі і  прыправы (кмен, каляндра, ільняное семя, хрэн, аер,  гарчыца, ядловец, вішнёвае і дубовае лісце) і інш.

Прадукты ў беларускай кухні не прынята смажыць, іх вараць  ці  тушаць. Папулярна яшчэ сушыць агародніну, грыбы або ягады, у далейшым іх можна доўга захоўваць і  выкарыстоўваць для гатавання розных страў.

Якія стравы спажывалі нашы продкі? Як яны называліся і як гатаваліся?

Якое значэнне яны мелі і маюць? Пра ўсё гэта  мы даведаемся на уроку.

1. V. Практычная работа (20 мінут)

 Гатаванне  Драчоны  (стар.  243 падручніка)

Тэхналагічная карта

Інвентар посуд: міска эмаліраваная, лыжка сталовая  бляха, талерка сталовая, нож.

інгрэдыенты: малако — 150 мл,

 мука  пшанічная — 35 г (2 ст. л.),    

яйкі — 4 шт., смятана — 40 г (2 ст. л.),

 алей — 20 мл, соль (на смак).                                      

Паслядоўнасцъ гатавання:

1. Выканаць першасную апрацоўку яек.
2. Расцерці яйкі, дадаць малако, муку, смятану і соль.
3. Усе старанна змяшаць да аднастайнай масы.
4. Разагрэць бляху з алеем.
5. Выкласці на разагрэтую бляху аднастайную масу вышынёй 2,5—3 см.
6. Выпякаць у духоўцы пры тэмпературы 180—200 °С напрацягу 8—10 мінут.
7. Падаваць парцыённа квадратнай ці прамавугольнай формы.

Санітарна-гігіенічныя патрабаванні пры рабоце на кухні

Захоўваць чысціню і парадак на кухні

Гатаваць ежу ў спецыяльным адзенні

Перад пачаткам работы неабходна старанна вымыць рукі

Правяраць якасць прадуктаў харчавання перад пачаікам іх апрацоўкі

Нельга дапускаць судакранання гатовых страў і сырых прадуктаў

Уводны інструктаж

Настаўнік: у час работы, якія правілы бяспекі вы павінны выконваць?

 Адказы вучняў:

Нельга правяраць нагрэў электрапліты  дакрананнем пліты рукамі

Асцярожнасць пры рабоце з кіпячымі вадкасцямі.

Пліту уключаць і выключаць сухімі рукамі.

У час работы з гарачым посудам карыстацца прыхваткамі.

Нельга карыстацца посудам са зламанымі ручкамі, выгнутым дном.

Варыць страву пры закрытай крышцы, пры закіпанні вадкасці зменшыць нагрэў пліты.

Цякучы інструктаж

У працэсе выканання практычнай работы настаўнік звяртае увагу :

-выкананне бяспечных прыёмаў работы;

- размеркаванне абавязкаў;

-парадак выканання практычнай работы;

- культура прыёму ежы;

Гатаванне драчоны

А зараз пакуль гатуецца наша страва, давайце паслухаем якія традыцыйныя стравы есць у беларускай нацыянальнай кухні

Праслухванне інфармацыі пра беларускую нацыянальную кухню, прагляд прэзентацыі.

Крупеня — рэдкая страва, якую гатуюць на мясным булёне з дабаўленнем груцы (мал. 25).

Крупнік — сытны густы суп, у аснову якога ўваходзяць  аўсяныя крупы або груца. Акрамя круп, у супе ёсць бульба. Крупнік падаюць у глыбокіх талерках або гліняных місках (мал. 26).

Жур — беларуская страва у выглядзе супу на аснове аўсяных круп. Аусяныя шматкі заліваюць вадой, настойваюць 2—3 дні, пасля чаго здрабняюць і працэджваюць. Працэджаны раствор даводзяць да кіпення, дабаўляюць падсмажаныя на скаварадзе сала і цыбулю, падсольваюць. Жур падаюць з адварной бульбай.

Макароннік (макаронная запяканка) — страва  прыгатаваных мака­ронных вырабау і сумесі яйка і малака з дадатковым  інгрэдыентамі, такімі як мяса, агародніна або рыба

Локшыны — старажытная беларуская страва, якую гатуюць з тонкіх бліноў, спечаных на крухмале .

Запяканка з локшыны — хуткая, сытная і смачная страва, прыгатаваная на пліце ці спечаная у духоўцы. Запя­канка з локшыны можа быць салодкай, салёнай і нават вострай. Напрыклад, запяканка з локшыны з тварагом падыдзе на снеданне, абед і вячэру .

Гушча — рассытстая каша з груцы, якую гатуюць у гаршчочку. Каша можа быць з дабаўленнем гароху. Гатовую страву запраўляюць цыбуляй, абсмажанай на сале .

Зацірка (малочны суп) — ужо забытая, простая, але смачная, незвычайная і сытная страва. Зацірка — ад слоў «заціраць», «пераціраць», менавіта так яна гатуецца з пшанічнай мукі і яйка. Зацірку вараць як на мясным (лепш курыным) булёне, так і проста на вадзе з засмажаным салам, скваркамі, цыбуляй.

Кулеш — рэдкая кашка, поліў­ка, якая у традыцыйным выглядзе, як правіла, складаецца з прасяных круп (проса) і сала. Смачным лічыцца густы кулеш. Ён легка гатуецца у хатніх і палявых (паходных) умовах. Таму кулеш часта называюць палявой кашай. У паходных умовах кулеш гатуюць на абед, а дома — на вячэру (мал. 33)

  Стар.60-62. падручніка (прагляд)

Цікава нагадаць пра застольныя традыцыі, якія існавалі з даўніх часоў. У кожнай сям’і прытрымліваліся не толькі адпаведнага рэжыму ў хатнім харчаванні, але і пэўнага адпрацаванага этыкету. Малодшыя члены сям’і ніколі не садзіліся за абедзенны стол раней за старэйшых. Падчас ежы ніколі не чуваць было прыхлёбванняў, прычмокванняў. Гутарак за сталом таксама не вялі.

Прагляд презентацыі

VI.Падвядзенне вынікаў

Дэгустацыя прыгатаванай драчоны праводзіцца з ацэнкай якасці прыгатавання і падачы на ​​стол, уборка рабочых месцаў

VII. Каменціраванае выстаўленне адзнак.  ( 2-5 мінут).

VII. Рэфлексія

Прапанаваць навучэнцам ацаніць, з якім багажом ведаў яны ідуць з урока.

 Абярыце той мяшочак, які адпавядае вашым ведам па тэме

Раскажыце, якія веды вы палажылі у  свой мяшочак 

Заключнае слова настаўніка

Вось і скончыўся наш урок. Вельмі хочацца, каб вам, дарагія дзеці, вам, паважаныя госці, штосьці запомнілася, каб вы пакарысталіся нашым рэцэптам .  На развітанне пажадаем, каб сталы ў нашых хатах былі багатымі, а душы і сэрцы – добрымі і шчодрымі.

Тема: ТЕХНОЛОГИЯ ИЗГОТОВЛЕНИЯ ШВЕЙНОГО ИЗДЕЛИЯ, 7 класс

Цели: изготовить швейное изделие (сувенирный заяц) с использованием готовой выкройки.

Задачи:

Образовательная – научить в правильной последовательности изготавливать изделие, совершенствовать навыки при выполнении ручных работ и на швейной машине;

Развивающая – развитие мышления (мыслительных операций – анализировать, сравнивать, обобщать); развитие внимания при   изготовлении изделия; развитие точности движения; развитие самостоятельности и самоконтроля;

Воспитательная – воспитание любви к предмету, трудовой дисциплины, привитие культуры труда; воспитание бережливости; воспитание познавательной потребности, интереса и активности; воспитание ответственности за порученную работу.

Тип урока: комбинированный

Оборудование и материалы: компьютер с проектором, экран, доска, готовая выкройка, швейная машина, ножницы, иглы, швейные нитки, распарыватель, ручка, инструкционная карта последовательности изготовления сувенирной игрушки.

Ход урока

I.Организационный момент

Приветствие, знакомство,  проверка отсутствующих

Релаксация (упражнение « Муха») (2 мин)

1. II. Актуализация опорных знаний (5 мин)

Тема нашего урока   «Технология изготовления швейного изделия», но перед тем как приступить к выполнению практической работы давайте вспомним, что для изготовления любого швейного изделия необходима  …( ткань).

Устный опрос учащихся

Учитель: И сейчас мы с вами поиграем в игру, которая называется - закончите предложение:

1.Закончите предложение:

а) Ткань состоит из...(нитей)

б) Нить содержит...(волокна)

в) Волокна получают из…(растений и животных)

2.Что изготавливают на фабрике:

а) прядильной…(пряжу) Оршанский льнокомбинат

б) ткацкой…(ткань) ОАО «Сукно», «Камволь» - г. Минск (шерстяную)

в) швейной….(швейные изделия) «Милавица» г.Минск, «Коминтерн» г.Гомель, «Свитанак», «8Марта», «Калинка»

3.Какое растение выращивают в Беларуси для производства ткани? (лён)

Наши предки говорили «Лён любит поклон». Лён часто встречается в белорусском фольклоре, символизирует чистые мысли, доброту, трудолюбие. Лен erhfiftn  герб РБ. Про него сочиняли пословицы и поговорки «Лен всех одевает», «Лен –рубашка в поле»

Учитель: Вот мы с вами коротенько и вспомнили, что проходили на уроках материаловедения.

 После выбора материала, приступают к процессу изготовление швейного изделия, который можно разделить на три основные части:

1.Конструирование;

2.Моделирование;

3.Изготовление швейного изделия.

?Давайте вспомним, люди, каких профессий занимаются изготовлением одежды?

Для вас девочки  индивидуальное задание

Подберите к названию профессий ее описание: (проведите стрелочками)

Ответ:

1. Художник – рисует эскиз
2. Конструктор – изготавливает чертеж
3. Модельер – придумывает новую модель
4. Портниха – шьет одежду

То есть мы с вами прошли весь этап изготовления одежды или любого другого швейного изделия

?Какими профессиональными качествами должны обладать люди этих профессии?

Хорошо знать свою работу.

Обладать хорошим глазомером.

Быть внимательным, золотое правило (7 раз отмерь, а 1 раз отрежь).

Игра с учениками

Назовите пословицы, где есть цифра семь

* Семь бед – один ответ.

* Семеро по лавкам.

* Семь пятниц на недели.

* Семеро одного не ждут

III. Новая тема

Ребята, какой приближается праздник? А почему он вам нравится? Что обычно дарят на Новый Год? Как вы думаете, что будут люди  дарить друг другу в этом году?

-Я вам загадаю загадку:

Не барашек и не кот,

Носит шубу круглый год.

Шуба серая — для лета,

Для зимы — другого цвета. (Заяц)

Правильно. Вот мы с вами сегодня и постараемся сшить вот такую игрушку-сувенир (заяц). 

1. IV. Практическая работа (30 мин)

 (инструктаж по тб )

Посмотрите, с какими опасными инструментами мы будем сегодня работать. Давайте ещё раз вспомним технику безопасности при работе с ними.

Перед  выполнением  практической  работы  повторим  правила  ТБ.

( раздать). (Учащиеся  перечисляют  основные  правила  по  ТБ)

ПРИ РАБОТЕ С ИГОЛКОЙ

1. Не кладите иголку   на   стол   во   время   работы,   вкалывайте   ее   в игольницу.
2. Не отвлекайтесь во время работы с иголкой.
3. Передавайте иголку в игольнице.
4. Ведите строгий учет иголок до и после работы.
5. Не используйте для работы ржавую иголку.
6. Не берите иголку в рот, не играйте с ней.
7. Не вкалывайте иголку в одежду.
8. Не оставляйте иголку на рабочем месте без нитки.
9. При необходимости в процессе работы пользуйтесь наперстком.
10. Сломанную иголку не бросайте, а отдайте учителю.

11 .Для поиска потерянной иголки используйте магнит.

ПРИ РАБОТЕ С НОЖНИЦАМИ

1. Храните ножницы в футляре.

2. Кладите ножницы сомкнутыми лезвиями справа от себя на расстоянии 20 см от края.
3. Не оставляйте ножницы на рабочем месте с открытыми лезвиями.
4. Передавайте ножницы кольцами вперед.
5. Ножницы должны быть хорошо заточены.
6. Следите за движением -и положением лезвий ножниц во время работы (узкое лезвие должно быть внизу).

ПРИ РАБОТЕ НА ШВЕЙНОЙ МАШИНЕ

1. Не работайте на швейной машине без разрешения учителя.
2. Волосы спрячьте под косынку, застегните одежду, уберите украшения.
3. Не наклоняйтесь   близко   к   движущимся   и   вращающимся   частям машины.
4. Не держите ноги на педали при заправке машины.
5. Во время работы не отвлекайтесь.
6. Уберите с платформы швейной машины все посторонние предметы.
7. Перед работой проверьте, не остались ли иголки и булавки в изделии.
8. Не передавайте инструменты, изделие или детали при работающей машине.
9. Нитки машинной строчки отрезайте нитеотрезателем, установленном на игловодителе.

ПРИ РАБОТЕ С УТЮГОМ

               1.Перед началом работы проверьте, нет ли оголенных мест на шнуре.

2. Включайте и выключайте утюг только сухими руками, держась за корпус штепсельной вилки.
3. Во время работы утюг ставьте на специальную подставку.
4. По окончании работы обязательно выключайте утюг.
5. Правильно устанавливайте положение терморегулятора.
6. Во время работы следите за тем, чтобы подошва утюга не касалась шнура.
7. Не оставляйте включенный утюг без присмотра.

Учитель: Перед вами на столах лежат  инструкционные карты

-Давайте проговорим последовательность вашей работы.

(Проговаривают последовательность)

Какие швы мы применим при изготовлении игрушки? (сметать, сточной)

-Что значит «сметать»? (Соединить две детали, примерно равные по величине стежками временного назначения).

- Что значит «стачать»? (Соединить две детали, примерно равные по величине строчкой постоянного назначения).

И так мы запаслись самыми необходимыми знаниями для выполнения работы.  Можете приступать к работе.

Целевые обходы рабочих мест учащихся.

Первый обход: проверка организации рабочего места;

Второй обход: проверка правильности выполнения рабочих приемов, соблюдения правил охраны труда.

Третий обход: проверка правильности проведения самоконтроля

Заключительный инструктаж:

-подведение итогов;

-выявление лучших учащихся;

-разбор допущенных ошибок;

-проведение анализа соблюдения правил охраны труда, организации рабочего места, рационального использования рабочего времени;

        Физкультминутка

А сейчас, всерьез и в шутку

Проведем …физкультминутку.

Шили, резали, писали,

Видишь, пальцы как устали?

Руки вверх, теперь вперед,

В стороны и наоборот…

Посмотрели вправо, влево,

Повращали головой.

Потянулись, улыбнулись,

Сели и к труду вернулись.

1. V. Завершение работы, уборка рабочих мест, выставление оценок

(3 мин)

- А теперь мы подведем итоги. Сегодня на нашем занятии мы проделали очень большую работу.

Ребята посмотрите, какие у вас получились красивые зайцы.

Не забудьте убрать своё рабочее место.

1. VI. Рефлексия (2 мин)

И -интересный, интеллектуальный игровой, итоговый

Т -трудный, тягостный, творческий

О- оригинальный, очаровательный, огорчающий, объективный

 Г- горький, грандиозный, грустный, гениальный

- Наше занятие подошло к концу. Всем спасибо за работу

Заключительное слово учителя

Умение шить не даётся просто так. Мастерицы, из-под рук которых выходят красивые и необычные вещи, не сразу подружились со своими швейными машинами. Поэтому необходимо понимать, что швейные машины -это лишь инструменты. Сами по себе они ничего не сошьют, нужен человек, который будет их использовать, причём использовать умело - только в этом случае результатом своего труда нестыдно будет похвалиться

Приложение-2

Инструкционная карта

Технологическая последовательность изготовления швейного изделия (сувенирная игрушка заяц)

ПРИЛОЖЕНИЕ 1

Правила по технике безопасности

ПРИ РАБОТЕ С ИГОЛКОЙ

1. Не кладите иголку   на   стол   во   время   работы,   вкалывайте   ее   в игольницу.
2. Не отвлекайтесь во время работы с иголкой.
3. Передавайте иголку в игольнице.
4. Ведите строгий учет иголок до и после работы.
5. Не используйте для работы ржавую иголку.
6. Не берите иголку в рот, не играйте с ней.
7. Не вкалывайте иголку в одежду.
8. Не оставляйте иголку на рабочем месте без нитки.
9. При необходимости в процессе работы пользуйтесь наперстком. Ю.Сломанную иголку не бросайте, а отдайте учителю.

11 .Для поиска потерянной иголки используйте магнит.

ПРИ РАБОТЕ С НОЖНИЦАМИ

1. Храните ножницы в футляре.
2. Кладите ножницы сомкнутыми лезвиями справа от себя на расстоянии 20 см от края.
3. Не оставляйте ножницы на рабочем месте с открытыми лезвиями.
4. Передавайте ножницы кольцами вперед.
5. Ножницы должны быть хорошо заточены.
6. Следите за движением -и положением лезвий ножниц во время работы (узкое лезвие должно быть внизу).

ПРИ РАБОТЕ НА ШВЕЙНОЙ МАШИНЕ

1. Не работайте на швейной машине без разрешения учителя.
2. Волосы спрячьте под косынку, застегните одежду, уберите украшения.
3. Не наклоняйтесь близко   к   движущимся   и   вращающимся   частям машины.
4. Не держите ноги на педали при заправке машины.
5. Во время работы не отвлекайтесь.
6. Уберите с платформы швейной машины все посторонние предметы.
7. Перед работой проверьте, не остались ли иголки и булавки в изделии.
8. Не передавайте инструменты, изделие или детали при работающей машине.
9. Нитки машинной строчки отрезайте нитеотрезателем, установленном на игловодителе.

ПРИ РАБОТЕ С УТЮГОМ

1. 1. Перед началом работы проверьте, нет ли оголенных мест на шнуре.
2. Включайте и выключайте утюг только сухими руками, держась за корпус штепсельной вилки.
3. Во время работы утюг ставьте на специальную подставку.
4. По окончании работы обязательно выключайте утюг.
5. Правильно устанавливайте положение терморегулятора.
6. Во время работы следите за тем, чтобы подошва утюга не касалась шнура.
7. Не оставляйте включенный утюг без присмотра

Тэма: А.Вярцінскі. “Рэквіем па кожным чацвёртым”

План – канспект урока англійскай мовы ў 3 класе па тэме “Я вучуся ў 3 класе”

Урок английского языка в 9 классе по теме “Мир моды” 

Урок английского языка в 8 классепо теме “Деньги”

План – канспект урока англійскай мовы ў 10 класе па тэме “Outstanding scientists of the Republic of Belarus”

Урок английского языка в 8 классе по теме “Кино”

Урок английского языка в 7 классе по теме “Путешествие по разным странам”

Урок английского языка в 7 классе по теме “Shopping”

Урок английского языка в 6 классе по теме “Школа”

Урок английского языка в 4 классе по теме «Распорядок дня»

Урок английского языка в 4 классе по теме «Дом и квартира»

Урок мужества «Мы родом не из детства, а из войны»

Абагульненне і сістэматызацыя ведаў па тэме “Разнастайнасць пакрытанасенных раслін”

Урок английского языка в 8 классе по теме “Кино”

Тема: По Н.Надеждиной «Охранять природу-значит охранять Родину»; Е.Серов «Добрый великан»

Тэма: Пісьмовае дзяленне трохзначнага ліку на адназначны лік

Мэта: азнаёміць вучняў з алгарытмам дзялення трохзначнага ліку на адназначны лік у слупок; дапамагчы дзецям сфармуляваць алгарытм пісьмовага дзялення трохзначнага ліку на адназначны лік; адпрацоўваць вусныя і пісьмовыя вылічальныя навыкі; развіваць матэматычную мову; выхоўваць працавітасць, стараннасць на ўроку

Ход урока

1. Арганізацыйны момант

Празвінеў званок

Пачынаецца ўрок

Прапаную сябраваць

І ўсім разам працаваць

2. Праверка дамашняга задання

а) Каменціраванае тлумачэнне задачы №7, с.111

б) Зверка адказаў прыкладаў з дошкай №8, с.111

3. Матэматычная размінка

• Якім матэматычным знакам абазначаецца сума, рознасць, здабытак, дзель?
• Як называецца частка чаго-небудзь?
• Як знаходзіцца доля ліку?
• Назавіце кампаненты пры складанні
• Назавіце кампаненты пры адніманні
• Назавіце кампаненты пры множанні
• Назавіце кампаненты пры дзяленні
• Назавіце велічыні ў задачы на рух

4. Вуснае лічэнне

1) Знайдзіце значэнне выразаў

(64:8+2)×10=…

(20×6+200) :4+20=…

2) Знайдзіце суму значэнняў гэтых выразаў

3) Павялічце гэту суму ў 4 разы

4) Знайдзіце суму трох гэтых адказаў

5) Знайдзіце заканамернасць

11, 33, 99, 297

6) Рашыце задачу

Са склада на будоўлю трэба прывезці 11 пліт. На машыну можна пакласці не больш за 3 пліты. Колькі разоў трэба з’ездзіць машыне на будоўлю, каб прывезці ўсе пліты?

7) Лагічнае заданне

На колькі тры адзінкі разраду соцень большыя за тры адзінкі разраду адзінак?

5. Падрыхтоўка да новай тэмы

Запішыце ў сшытку лічбы 3,6,9

Запішыце ўсе двухзначныя лікі, якія можна запісаць пры дапамозе гэтых лічбаў

36, 39, 63, 69, 93, 96

Вусна раздзелім гэтыя лікі на тры

Запішыце пры дапамозе гэтых лічбаў найбольшы трохзначны лік

Вусна раздзелім гэты лік на тры

963:3=900:3+60:3+3:3=300+20+1=321

Ці зручны такі запіс?

Хто з вас здагадаўся, як яшчэ можна падзяліць?

Якая тэма нашага ўрока?

Якія задачы паставім перад сабой?

Дзе яшчэ нам спатрэбіцца ўменне дзяліць у слупок?

6. Тэма ўрока

1) Паказ настаўнікам алгарытму запісу і рашэння пісьмовага дзялення трохзначнага ліку на адназначны лік

2) Адпрацоўка алгарытму дзялення “вугалком” вучнямі (каменціравана)

Фізкультхвілінка

7. Актуалізацыя пройдзенага матэрыялу

1) Рашэнне ўраўненняў

2) Рашэнне састаўной задачы

8. Замацаванне пройдзенага матэрыялу

1) 482:4

2) х×3=696

9. Вынік

Чаму вучыліся на ўроку?

З якога разраду пачынаецца пісьмовае дзяленне трохзначнага ліку на адназначны лік?

10. Рэфлексія

Закончыце сказ:

Сёння мне было цікава…

Мне было цяжка…

11. Дамашняе заданне

С. 113, №8, №9 (1слупок)

TRAVEL TO THE HISTORICAL PLACES OF KLETCHINA

I invite you to travel to the historical places of Kletchina. Let’s look into the distant past of the town.

The city of Kletsk was first mentioned in the chronicles in the year 1127. The historical record reports that this year the great Prince of Kiev Mstislav Vladimirovich went on a campaign to the Polotsk land. Together with him was the knyaz of Kletsk Vyacheslav Yaroslavovich.

(Entry from the side of Nesvizh)

1. Monument “Tank”

At the entrance to the town you can see a tank that was installed in honor of the 70th anniversary of the liberation of Belarus from the Nazi invaders in memory of the heroic deeds of the soldiers of the 219th tank brigade, who participated in the liberation of Kletsk on July 4, 1944.

2. “Barracks”

 And now we will visit the monument of architecture of the “Art Nouveau” style – the barracks. They were built at the beginning of the XX century from wood, brick and rubble stone for the cavalry garrison. Three typical buildings of barracks and stables formed an ensemble of symmetrical-axial layout. In the center-monumental two-storyed stone volumes with through passages in the form of wide arches. The elements of the architectural decor-plinths of square window openings, profiles of red brick-stand out against the background of rubble walls. People live there now.

3. “Pokrovskaya Church”

The next stop is the building of the XVII century. Pokrovskaya (Voznesenskaya) Church. It was first mentioned in the Kletsk inventory in 1626. This church is a typical example of the pseudo-Russian style.

Since 1839, this church has been referred to as Orthodox and has experienced a long and long history of restoration. A distinctive feature of the Pokrovskaya Church is the icons painted in full growth. Some of them were donated to the temple by the residents of our city.

4. The place of the Jewish execution

With sadness, we need to recall one of the most tragic pages in the history of my city.

In ancient historical times, the Jewish population lived in Kletsk. Before the outbreak of World War II, 6,000 of the city’s 9,000 inhabitants were Jews. At the beginning of the Second World War, a large number of Jewish refugees found themselves in Kletsk. German troops entered the city on June 25, 1941, and immediately the terror against the Jews began. The day of October 24, 1941 became known as "Black Friday". During the period of the German occupation, more than 5 thousand Jews were killed in the city.

5. “Hospital”

 The former military hospital is a monument of Art Nouveau architecture. It was built in 1909 of red brick and consisted of three buildings. All buildings are one-storyed. The main building of the former hospital is now used as an administrative building of the Kletsky Housing and Communal Services.

6. The ruins of the Farny cathedral

It is impossible to avoid the place where the Farny Church was located, which has existed since 1450 and is considered the first Christian shrine of our city. Unfortunately, only the western part of the wall has survived to this day.

7. “Yeshiva”

We will now head to the yeshiva building. Its construction was completed in 1929. The building itself was intended for a higher college for the training of rabbis. The founder of the yeshiva was Rabbi Aaron Kotler. Today, there is a need for reconstruction of the building.

8. Memorial sign to V. I. Aleshka and memorial complex to Soviet soldiers

And now let’s stop at the central square of our city, and take a look into the city square. Here is a memorial sign in honor of its founder Vyacheslav Iosifovich Aleshka, who led the district for ten years and made a significant contribution to its development. He was among the initiators of the creation of a memorial complex in Kletsk to Soviet soldiers, partisans and civilians who died during the Great Patriotic War.

9. Svyata-Vaskrasenskaya church

Here is the building of the Svyata-Vaskrasenskaya church. Its history begins in the 17th century. At first it was used as a Dominican church, and in the middle of the 19th century it was transferred to the Orthodox Church. During the Soviet era, the shop of a mechanical plant was located here. The Svyata-Vaskrasenskaya church is included in the State List of Historical and Cultural Heritage with the assignment of the first category of value and is included in the UNESCO list.

10. Visual observation

We continue our tour. On the left side you can see the building of the modern Trinity Church, on the right side-a memorial sign erected in honor of the 890th anniversary of the city.

11. The battle of Kletsk

         A sense of pride comes over me when I turn to the event of August 1506. It is described even in textbooks on the history of Belarus.

On August 5, 1506, a battle took place on the Lan River near Kletsk between the troops of the INCL and the Crimean Tatars.

The Kletsk victory was of great importance in the national history. The glory of our ancestors remained not only in written sources, but also in human memory. People say that during the battle “from the bodies of warriors and horses, the water came out of the banks of the fallow deer and it became Red with their blood...”

Since then, this place is called Red Steel. Historians state the fact that the Battle of Kletsk is one of the most striking historical events of that time. At the site of the battle there is a Holy Cross and a memorial sign.

12. Visit to the village of Tucha, the manor of Jelenskikh

 Let’s take a look at the village of Tucha, which is one of the oldest villages in Kletchina. The village got its name from the Tuchanka River.

In 1552, the village of Tucha belonged to the Queen of Bonn, and then to the Knyaz Radziwill.

The manor and park ensemble, which was built in the second half of the 19th century and includes a manor house, a park, and outbuildings, has survived to this day. Older people remember how beautiful it was here-the attic floor, the 4-column portico, and the square hall. In front of the manor house, a park was planted, in which there was a brick house for several families, where farmhands lived. And in the park there was a distillery (brewery) and barns. The last ruler of the palace and park ensemble was Jadwiga Elenskaya.

13. Visit to the museum of the village Zaostrovechye

Next, we suggest you visit the Zaostrovechye museum. It was opened for the 60th anniversary of the Victory of the Soviet people in the Great Patriotic War. The profile of the museum is historical and local history. And he was awarded an honorary title “People’s Museum”. It contains interesting documents and exhibits of the XVIII-XX centuries, which are presented in wall stands and glazed showcases. The stands contain information about the historical past, starting from the second half of the XVIII century.

Each exhibition room (and there are 13 of them in the museum) is interesting and informative in its own way.

The Museum of Zaostrovechye is a “living” history of several generations of the village.

14. Visit to the Moratsk Crafts Center of the Kletsk district Minsk region

The original place of Kletchina is the village Morach. Here live hardworking, modest people who have almost fully preserved the crafts, traditions, local folklore and distinctive features of the Belarusian language.

Let us visit the Moratsky Crafts Center. We admire the boundless desire of the residents to preserve their heritage. You go into the building and it feels like you’re in your grandmother's hut. In the first room there is a loom. The walls are decorated with embroidery in wooden frames, and the floor is covered with self — woven carpets.

The craftsmen of Morach, in addition to the fact that they themselves weave towels, embroider, teach folk crafts and schoolchildren. Modern children are particularly interested in the symbolic meaning of embroidered patterns.

Today, there are master methodologists in ceramics, wood carving, vine weaving, straw weaving, embroidery, and weaving.

Final words

This concludes our journey. I want to believe that you will have a desire to visit Kletchina again, to learn about other interesting places and events. Thank you for being attentive listeners!

See you again!

Мэта: фарміраванне грамадзянскасці і патрыятызму, нацыянальнай самасвядомасці Задачы: - фарміраванне ў вучняў патрыятычнай самасвядомасці, адказнасці за будучыню малой радзімы; - выхаванне любові да малой радзімы і яе гістарычнага мінулага,  беражлівых адносін да помнікаў гісторыі і культуры; - выхаванне пачуцця павагі да нацыянальнай спадчыны, традыцый і звычаяў беларускага народа

Эпіграф:

сл.1 Мая маленькая радзіма,

Заўсёды сэрцам я з табой.

І не адно з сусветных дзіваў

Не затуманіць вобраз твой.( за сцэнай голас пад музыку)

Л.Кебіч

Ход мерапрыемства:

сл.2- 3 Песня “Дзень добры, родныя мясціны”

сл. 4 Вядучы 1. Калі чалавек з’яўляецца на свет, бацькі даюць яму імя. З гэтым імем ён непарыўна звязаны ўсё жыццё. Такжа непарыўна звязаны ён і са сваёй Радзімай - месцам, дзе нарадзіўся і вырас. У Беларусі 2018-2020 гады аб'яўлены Гадамі малой радзімы.

сл. 5 Вядучы 2. Малая радзіма займае пэўнае месца ў лёсе кожнага чалавека. Яна шматлікая. З чаго пачынаецца малая радзіма? Можа, яна пачынаецца з трапяткіх і беражлівых адносін да прыроды, да першага ландыша, які ты не адважыўся сарваць, да крыніцы, якую ты ачысціў сваімі рукамі?

сл. 6 Вядучы 1. Можа яна пачынаецца з гонару за сваіх продкаў, якіх выгадавала і ўспаіла гэтая зямля? А яшчэ, яна пачынаецца з памяці, з прабітай каскі, якую ты знайшоў лесе, з прозвішча загінуўшага салдата, якое занеслі ў Кнігу Памяці, з гонару за гістарычную і культурную спадчыну, якую пакінулі нам нашы продкі.

сл. 7 Вядучы 2. 2018 і 2019 гады былі насычаны разнастайнымі мерапрыемствамі.. І сёння вашай увазе мы прапануем творчую справаздачу нашай установы адукацыі, прысвечаную Году малой радзімы. 

сл.8 -9 Вядучы 1. Любоў да Айчыны пачынаецца з любві да сваёй малой радзімы – месца, дзе чалавек нарадзіўся. Малая Радзіма і ёсць выток, пачатак, адкуль чалавек робіць крок у вялікі свет.

• Верш М.Башлакова

Усё радзей мы прыязджаем

У край, дзе некалі раслі.

Малой Радзімай называем

Найдаражэйшы кут зямлі.

Было там поле, лес сасновы

І рэчка светлая цякла.

І ў сэрцы саладзела слова –

Там мова матчына цвіла.

Мы юнакамі спасцігалі

Жыццёвай мудрасці шляхі.

Айчыну, маці шанавалі,

Цяпло бацькоўскае страхі.

У дзіўна-сонечнае ранне

Вярнуў мяне зноў успамін:

Квітнела першае каханне,

Нібы за вокнамі язмін.

Срабрыліся на травах росы,

Гукалі ўдалеч цягнікі

І мужыкі кляпалі косы.

І я шаптаў свае радкі.

Адтуль, ад матчынае песні

Мая і вера, і любоў.

Мой родны край, маё Палессе,

Прымі пашану гэтых слоў.

У тым, што рэдка прыязджаю,

Вядома, ёсць мая віна.

Малой Радзімы не бывае-

З вялікай літары яна.

сл. 10 Вядучы 2. А зараз запрашаем вас далучыцца разам з намі да гісторыі нашай малой радзімы і прайсціся па яе гістарычных мясцінах. (на слайдзе тэма вуснага часопіса)

сл.11 Вядучы 1. Першая старонка часопіса называецца «Падарожжа па гістарычных мясцінах маёй малой радзімы».                             

Вядучы 2. Вывучэнне роднага краю адкрывае шырокія магчымасці для самастойнай дзейнасці вучняў, для пошуку, даследавання, нават адкрыццяў. Нашы вучні шырока займаюцца даследчай дзейнасцю менавіта ў галіне краязнаўства. На працягу апошніх гадоў яны прымалі актыўны удзел як у раённым этапе конкурсу даследчых работ, так і ў абласным, і рэспубліканскім.

сл.12 Вядучы 1. Дыпломамі на раённым узроўні адзначаны наступныя краязнаўчыя работы: па англійскай мове “Беларускія амерыканцы” (дыплом 3 ступені), па беларускай мове “Асаблівасці народных павер’яў радзіннай абраднасці на тэрыторыі Галынкаўскага сельскага Савета” (дыплом 2 ступені), “ Народны абрад “Радзіны”, Асаблівасці абраду ў в.Галынка Клецкага раёна і в. Востраў Ганцавіцкага раёна” ( дыплом 2 ступені), па гісторыі “Жизнь белорусских поместий 19-начала 20 веков на примере усадьбы рода Вендорфов в д.Голынка Клецкого района Минской области” (дыплом 3 ступені).

сл. 13 Вядучы 2. Вучаніца трэцяга класа Дрозд М. ў секцыі гуманітарных ведаў атрымала дыплом 3 ступені за работу “Маўклівыя сведкі мінуўшчыны”. У абласным этапе работа па гісторыі “ По местам утерянного наследия(история помещичьей усадьбы рода Вендорфов в д.Голынка Клецкого района Минской области” заваявала дыплом 2 ступені і прымала ўдзел у рэспубліканскім этапе.

Вядучы 1.Знаёмячыся з жыццём землякоў, вучні бяруць інтэрв’ю, запісваюць успаміны, у якіх знаходзяць падставы для гонару за сваю зямлю і яе людзей, на чым і грунтуецца любоў да Айчыны, жаданне служыць ёй, працаваць на карысць гэтых людзей.

сл.14 Вядучы 2. Вашай увазе прапануецца фільм “Мая маленькая радзіма””

відэафільм

(вучаніца чытае уступ з “Рэквіема” А.Вярцінскага)

сл. 15 Вы бачылі лес, дзе прагал скразны?

Скажыце, вы бачылі бор той,

дзе кожнай другой няма сасны

ці сама меней — чацвёртай?

Тое ж было з народам маім.

Сякера ваеннай навалы

прайшлася бязлітасна па ім,

і — прагалы, прагалы.

Яны і сёння не зараслі,

свіцяцца прасторай мёртвай...

Вы бачылі лес, дзе прагал скразны?

Скажыце,   вы бачылі бор той?

сл. 16 Вядучы 1. Вялікая Айчынная вайна…Яна  пакінула горкі след у лёсе нашага народа і нашай малой радзімы.

сл.17 Вядучы 2. І мы перагортваем другую старонку нашага вуснага часопіса “Навечна ў памяці народнай”.

сл. 18 Вядучы 1.Усё больш і больш аддаляе нас час ад падзей Вялікай Айчыннай вайны. У гэтым годзе мы адзначым 75 -годдзе Вялікай Перамогі. Подзвігі загінулых у баях, смутак аб мільёнах бязвінных ахвяр і трагедыя акупацыі застаюцца ў свядомасці людзей старэйшага пакалення, і ад іх перадаюцца дзецям, унукам і праўнукам.

Вядучы 2. Сваімі ўспамінамі аб першых месяцах вайны на тэрыторыі Галынкаўскага сельскага савета, дзе актыўна развіваўся партызанскі рух, падзяліўся старэйшы жыхар вёскі Бабкі Мурашка Канстанцін  Міхайлавіч.

(успаміны Мурашкі К.М.)

сл. 19 Вядучы 1. Шмат бяды прынеслі захопнікі на нашу зямлю. Яны знішчалі не толькі людзей,  але і ўсё тое,  што было дарагім нашаму народу. Зусім нядаўна ў вёсцы Машукі з’явіўся памятны знак на тым месцы, дзе ў гады вайны фашысты знішчылі праваслаўную царкву.

(расказ аб царкве)

  Царква заўсёды адыгрывала важную ролю ў жыцці людзей. Сюды ішлі і з радасцю, і з горам. Асабліва ў цяжкія гады выпрабаванняў вернікі шукалі тут дапамогі і падтрымкі. Так было і ў маленькай Георгіеўскай царкве ў вёсцы Машукі. Тут людзі не толькі маліліся. Пры царкве дзейнічала царкоўна-прыходская школа , дзе дзеці вучыліся грамаце. У гады ВАВ жыхары прасілі бога, каб ён выратаваў іх ад жорсткасці ворага. Але гэта, на жаль, не заўсёды дапамагала. Фашысцкія карнікі не пашкадавалі і гэта святое месца. Аднекуль яны даведаліся, быццам у царкве партызаны захоўваюць зброю. Аднойчы над маленькай царквой з’явіўся варожы самалёт, уніз паляцелі бомбы. Так і перастала існаваць Георгіеўская царква, якая вяла сваю гісторыю з 1745 года. Жыхары вёскі не раз успаміналі гэта святое месца. І вось ў 20   годзе на сродкі былога жыхара  …. на тым месцы ўзведзены памятны знак.

сл. 20 Вядучы 2. Мемарыяльныя комплексы, манументы, помнікі, памятныя знакі, прысвечаныя падзеям гэтай трагічнай і кровапралітнай вайны, з’яўляюцца святым месцам ушанавання загінуўшых, вечным напамінам аб тым, які бясцэнны мір...

(расказ аб помніку ў вёсцы Карацк)

   У аграгарадку Карацк ёсць помнік землякам, загінуўшым у гады Вялікай Айчыннай вайны. На мемарыяльнай дошцы я ўбачыў прозвішча Драздовіча Вікенція Іосіфавіча, Героя Савецкага Саюза. Мне стала цікава і захацелася даведацца, хто ж гэта? Бо званне Героя Савецкага Саюза гэта вельмі ганаровае званне і прысуджалася яно за асаблівыя заслугі. Адказ на маё пытанне мне падказала мая мама, настаўнік нашай школы. Разам з ёй у музеі былой Карацкой школы мы адшукалі старыя дакументы і інфармацыю пра гэтага чалавека.

сл. 21 Драздовіч Вікенцій Іосіфавіч - камандзір узвода партызанскага атрада імя Катоўскага брыгады імя Варашылава. Але якое ж дачыненне мае ён да нашай Карацкай зямлі? Аказалася, што да Вялікай Айчыннай вайны Вікенцій Іосіфавіч працаваў на пасадзе старшыні выканкама Межнаслабадскога сельскага савета. З першых дзён вайны змагаўся з нямецка - фашысцкімі захопнікамі. 3 снежня 1942 года нямецкае камандаванне вырашыла знішчыць партызанскую брыгаду Драздовіча . Чатыры гадзіны ў Лаўскім лесе, што ў Капыльскім раёне, працягваўся няроўны бой адважных партызан з фашыстамі.  Брыгада змагла  разам з мірнымі жыхарамі адысці на бяспечную адлегласць. У гэтым баі Вікенцій Іосіфавіч загінуў.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 8 мая 1965 за асаблівыя заслугі ў барацьбе супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у тыле праціўніка і праяўленыя пры гэтым адвагу і гераізм Драздовічу Вікенцію Іосіфавічу было пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

Вядучы 1.У кожнай сям'і ёсць свой лёс і гісторыя іх дзядоў і прадзедаў, якія адстаялі свабоду не толькі Беларусі, Расіі, але і Еўропы. Мы заплацілі высокую цану за гэтую Перамогу, і нікому не дазволім ні сёння, ні надалей забываць пра мільёны загінуўшых.

сл. 22 (верш “Помні, братка”)

Помні, братка…

Помні, братка!

Не забудзь ніколі,

Як спалілі дзеду хатку,

Як жылі ў няволі.

Як фашысты захапілі родную краіну:

Беларусь маю, Расію, Польшчу, Украіну.

Братка, помні…

Братка, помні!

Кожны трэці згінуў

У баі ці то ў палоне

За сваю Радзіму.

Помні і цані заўсёды нашу Перамогу,

Што жыццё нам захавала дзякуючы Богу.

Дзякуй Богу…

Дзякуй Богу!

Дзякуй і салдатам,

Йшлі ў далёкую дарогу

З рускім аўтаматам,

Паляцелі гучна кулі па фашысцкіх касках,

А фашысты ймчаць дадому : “Біттэ, калі ласка!”

Прэч дадому…

Прэч дадому!

Вось і вызваленне!

Не паставіць нас нікому,

Смелых, на калені.

З тых часоў гадоў мінула цэлых сем дзясяткаў…

Помні, братка.

Помні, братка.

Помні, братка.

Помні, братка.

Вядучы 2. Кожны год 17 лютага мы адзначаем адну вельмі важную дату ў гісторыі партызанскага руху Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

сл. 23 Вядучы 1. 17 лютага 1943 г. партызаны атрада «Сокалы» пад кіраўніцтвам Кірыла Пракаповіча Арлоўскага знішчылі прыехаўшых на паляванне ў Машукоўскі лес высокапастаўленых фашыстаў: галоўнага камісара г.Баранавічы Фрыдрыха Фенца, гебітскамісара Баранавіцкай вобласці Фрыдрыха Шцюра, обергрупэнфюрэра войск СС Фрыдрыха Засорнаса, сем афіцэраў-эсэсаўцаў, двух камандзіраў паліцыі, амаль усю ахову. Быў паранены і камандзір партызанскага атрада К.Арлоўскі.

сл. 24 Вядучы 1. Адкрываем трэцюю старонку нашага вуснага часопіса “Памятаем пра мінулае, рухаючыся ў будучыню”.

сл. 25 Вядучы 2. Вашай увазе прапануецца тэатралізаваная рэканструкцыя бою ва ўрочышчы Раскоп “Паляванне на паляўнічых”.

Театрализованная реконструкция

«Охота на охотников»

(по мотивам воспоминаний партизан и книги Ильи Рожкова «Человек из легенды)

Действующие лица

Кирилл Прокопович Орловский – командир партизанского отряда «Соколы»

Анна Ильинична Аксакова – партизанский врач

Григорий Ивашкевич – комиссар

Василий Халецкий – партизанский связной

Партизаны: Якубовский Иосиф,

                     Туник Иван,

                      Хусто Лопес,

                      Блинов Алексей,

                       Федорович Александр

сл. 26 Аксакова:  Меня зовут Аксакова Анна Ильинична. Я родилась на Кубани в семье казака. Перед самой войной получила профессию врача, хирурга. Потом была призвана в армию. В январе 1942 года по заданию разведотряда Калининского фронта под видом перебежчицы проникла в фашистский госпиталь под Ржевом, где находились три раненых советских разведчицы. Я выходила их и помогла бежать. Скоро госпиталь перевели в Барановичи. Здесь мне удалось связаться с подпольщиками. Они по заданию партизан искали в городе надёжного хирурга. Я решила уйти в отряд. Захватила с собой как можно больше медикаментов и скоро была в партизанском отряде Цыганкова.

Много пришлось пережить, многое осталось в моей памяти. Одно из самых ярких воспоминаний оставила история боя с фашистами в урочище Раскоп и ранения командира партизанского отряда «Соколы» Кирилла Прокоповича Орловского. Отряд в 1942 году разместился в Машуковском лесу, что на Клетчине. Недалеко базировался и наш отряд. В феврале 1943 года мне сообщили, что нужно помочь в лечении командира отряда «Соколы», который был тяжело ранен и перенёс операцию.

А потом я узнала историю этого ранения.

16 февраля 1943 года в отряд «Соколы» прибежал связной Василий Халецкий.

(Землянка. Сидят партизаны. Входит  Халецкий)

сл. 27 Халецкий: Командир! Завтра в Машуковский лес охотиться на кабанов приедет главный комиссар Баранович Фенс и с ним  будет какой-то важный начальник из Минска. Высоких чинов будет охранять команда эсесовцев. С Баранович до Синявки охотники будут добираться на автомашинах, в Синявке пересядут на сани.

Федорович: вбегает, задыхавшись

Орловский:  Что, за тобой черти гнались, Саша?

Федорович: Хуже, товарищ командир! Завтра, может уже и сегодня (смотрит на часы)

Орловский:  Что «завтра», «сегодня»? Говори, Саша, только не спеши.

Федорович: (перевёл дыхание) Сегодня на охоту сюда приедет Фенс, генерал Штюр и сам гауляйтер Кубе!

Орловский: Кубе, говоришь? И что, они одни, без свиты приедут?

Федорович: Нет! Связной просил передать, что с ними будет около полсотни эсесовцев.

Орловский:  Так, задача непростая. А, Григорий Васильевич? Что скажешь, комиссар?

Комиссар: Кирилл Прокопович, случай можно сказать особенный, исключительный. Высокие чины сами прут на рожон. Организуем охоту на охотников.

Орловский:  Спасибо, комиссар! Признаться, другого ответа я от тебя и не ждал. Правда твоя – случай исключительный и его нельзя не использовать. Будем встречать «гостей» по-нашему, по-партизански. Саша, собирай бойцов!

(Саша выходит, потом заходит с бойцами: Якубовский, Туник, Хусто Лопес, Блинов)

сл. 28 Орловский:  Ну что ж, товарищи, вы уже знаете, что нам предстоит. Врагов много и вооружены они хорошо. Нас меньше, но как говорил Суворов, воюют не числом, а умением. Разве Якубовский (подходит к нему) не справится с пятью гитлеровцами? А Туник (бьёт его по плечу), а Васильевич? Ну а ты, мой друг – испанец? Хусто, разве ты не справишься? Нас мало, но у нас есть большое преимущество, мы на своей земле, мы сражаемся за святое дело! И у нас есть помощник – неожиданность. Упустить такой случай, дать фашистским гадам спокойно жить на нашей земле - нельзя. Мы не имеем права позволить им такую роскошь. Так я говорю, товарищи?

Якубовский:  Да что там долго говорить? Веди, товарищ командир!

Хусто Лопес:  Сделаем охотникам баню!

Туник:  Покажем фашистам второй Сталинград!

Блинов: Командир, вы всё меня бережёте, как радиста. В бой не пускаете! Возьми хоть сейчас с собой, ведь нас и так мало!

Орловский:  Хорошо Алёша, пойдёшь. Возьми  пулемёт, будешь рядом со мной.

Халецкий: А я, разве я не боец?

Орловский:  Дорогой мой Василь, ты боец, да ещё какой. Но тебе нельзя идти в засаду.

Халецкий:  Это почему?

сл. 29 Орловский:  Ты разведчик, ты своё дело сделал. Проведёшь нас в урочище Раскоп – и домой. Ты нам нужен как разведчик. А кроме того у тебя семья, и семья немалая. А в бою, сам знаешь, всё может быть. Как же жена твоя с такой оравой справится, если что с тобой случится?

Халецкий:  За внимание спасибо, товарищ командир, но это, извините, не довод. У каждого из нас семьи. Я должен идти в засаду!

Орловский:  Хорошо, друг! Ну что ж, товарищи, собирайтесь. Через час выступаем. Комиссар, пойдём с картой разберёмся (уходят).

сл. 30 Аксакова:  Партизаны после недолгих сборов выступили в урочище Раскоп, где должны были пройти фашисты. На рассвете бойцы подошли к перекрёстку лесных дорог. Всё было завалено выпавшим накануне снегом, стоял сильный мороз. Партизаны окопались и старательно замаскировались. Командир напомнил всем, что главное, когда будут проезжать фашистские охотники, не выдать себя и ни в коем случае не стрелять без сигнала. А сигналом будет взмах руки Орловского с толовой шашкой. И вот показались фашисты: одни сани, вторые, третьи… Все напряглись. Но сигнала не было. Фашисты скрылись в лесу.

(выходят партизаны)

 Блинов:  Товарищ командир, что случилось, почему не было сигнала?

Орловский:  Вы видели, какие немцы настороженные? По любому поводу готовы открыть огонь. Будем ждать их возвращения с охоты.  По местам, товарищи?  (уходят)

Аксакова:  В снеговых окопах партизаны пролежали 12 часов. От холода заходились руки и ноги, но громадное  желание отомстить врагу делало их выдержку железной.

сл. 31 Шло время и вот наконец появились подводы. Фашисты вели себя беззаботно, смеялись, громко разговаривали, видно охота была удачной. Орловский кинул шашку. Это был сигнал! Тут же застрочил пулемёт Блинова. Ударили из автоматов и винтовок  бойцы, расстреливая оккупантов в упор.             

сл.32 (Звучат звуки боя) 

(за сценой)  взрыв

Комиссар:  Командир, что с вами?

Орловский:  Я ранен. Гриша, продолжай операцию! Добивай фашистов.

Комиссар:  Хуста, спасай командира, выноси его с поля боя!

Аксакова:  Охотников разгромили полностью, но радость победы была омрачена тяжёлым ранением командира. В его руках разорвалась толовая шашка, повредив обе руки. Он потерял сознание. Бойцы собрали трофеи и все отправились в свой лагерь. По дороге командир очнулся.

(Выносят  Орловского на носилках, ставят их на землю. Комиссар приподнимает его. Руки командира перевязаны)

Орловский:   Гриша, принимай командование отрядом и отвади его на запасную базу. И ещё…  Позови Василия Халецкого.

Халецкий:  Я здесь, слушаю, Кирилл Прокопович.

Орловский:  Василь, дорогой мой! Спасибо тебе за всё. Иди с отрядом, бери семью, спасай детей и жену. (опускается, теряет сознание)

Комиссар:  Лопес, Якубовский, несите командира на сани. Срочно едьте в Святицу в отряд Цыганкова. Там сейчас хирург Лекомцев.

Лопес, Якубовский: (вместе)    Есть!          (все уходят)

Аксакова:  Партизаны приехали в Святицу ночью.  Лекомцев был на месте, но у него не было необходимых инструментов, наркоза. А у Орловского началась гангрена. Приняли решение немедленно оперировать. Принесли ножовку, которая должна была заменить хирургическую пилку. Наточили её, проварили в кипятке. Вместо наркоза Лекомцев дал командиру спирт и операция началась. Скрипела  пила о кости руки,  холодным потом покрывались лица Лопеса и Якубовского, которые держали своего командира, а он даже не застонал…

сл. 33 Я познакомилась с Кириллом Прокоповичем, когда нужно было за им ухаживать после операции. Никого к нему не пускала, не давала его беспокоить. У командира ампутировали правую руку и три пальца на левой. Он почти оглох и был ещё слаб. Когда ему стало легче, мы рассказали об итогах засады, о том, что никто из партизан не пострадал, об уничтожении Фенса и других высокопоставленных охотников. Правда, Кубе среди них, к сожалению, не оказалось. Но месть белорусского народа всё равно настигла палача.

А через некоторое время я с Кириллом Прокоповичем переехала в отряд «Соколы». Как только он окреп, снова приступил к руководству отрядом.

(выходит Орловский – правой руки нет, на левой – чёрная перчатка)

сл. 34 Орловский:  Сильная боль от ран и тяжёлое положение из-за контузии не лишили меня боевого духа, а наоборот, когда мне показали немецкую газету, где были сфотографированы убитые нами известные фашистские чины, я был очень рад и ещё больше хотел бороться с фашизмом. Но в августе 1943 года из Центра меня вызвали в Москву. А в сентябре мне присвоили звание Героя Советского Союза. Это была не только моя награда, но и награда моих товарищей-партизан.

сл. 35 , 36 Вядучы 1 : Памятаючы аб тых далёкіх падзеях, мы кожны год ва ўрочышчы “Раскоп” праводзім ваенна-спартыўную гульню «Зімовая аперацыя «Сокалы». У апошні час у ёй  прымаюць удзел не толькі вучні нашага ВПК , але і  суседніх устаноў адукацыі.

сл. 37 Вядучы 2. Вашай увазе прапануецца фрагмент відэасправаздачы вучнёўскага савета “Прэс – цэнтр” аб правядзенні «Зімовай аперацыі «Сокалы», прысвечанай 75-годдзю легендарнага бою.

(прагляд фільма)

сл. 38 Вядучы 1. Любіць свой край, ведаць яго багацці, яго асаблівасці, яго гісторыю - на гэтых лепшых пачуццях да родных мясцін і выхоўваецца сапраўдны патрыятызм. Веданне сваёй гістарычнай спадчыны ўзбагачае духоўны свет сучаснага чалавека, выхоўвае беражлівыя адносіны да таго, што яго акружае, да людзей, якія жывуць побач.

сл. 39 песня «Беларусачка»

сл.40 Вядучы 2. Адкрываем чацвёртую старонку нашага вуснага часопіса “Адчыні таямніцы роднага краю”.

Вядучы 1. На працягу гадоў, аб’яўленых гадамі малой радзімы, нашы вучні і настаўнікі творча працавалі ў гэтай галіне.

сл. 41 Пад кіраўніцтвам настаўніка матэматыкі Канапацкай Д.С. створаны 3-D макеты маёнтка роду Вендорфаў.  

сл. 42 Плённа працуе фота-відэагурток “Кадр” пад кіраўніцтвам Бобкі В.В., работы якога пастаянна ўдзельнічаюць і становяцца прызёрамі ў конкурсах рознага ўзроўню.

сл. 43-44 Да году малой радзімы ў газеце “Да новых перамог” была надрукавана замалёўка настаўніка беларускай мовы і літаратуры Булат З.А. пад назвай “Я люблю сваю вёску”, а ў “Настаўніцкай газеце” – нататка настаўніка пачатковых класаў Бобкі Т.А. “Памятаць, адкуль ты родам”.

Вядучы 2. Шмат зроблена, але ў нас ёсць яшчэ задумкі на 2020 год. Мы хочам даведацца пра дзейнасць у гады ВАВ галынкаўскай  камсамальска-маладзёжнай групы пад кіраўніцтвам А.Войціка. Нам цікавы лёс ураджэнца в.Карацк Крыцука Мацвея Ал., якога Беларуская праваслаўная царква далучыла да ліку новамучанікаў. У нашы рукі трапілі рукапісныя кнігі Галынкаўскай Пятра-Паўлаўскай царквы, якія датуюцца 18 стагоддзем. Па іх можна аднавіць гісторыю дабрачыннай дзейнасці святароў і прыхажан.

сл. 45 Вядучы 1. Пагэтаму сёлетні год малой радзімы дасць яшчэ раз кожнаму зразумець для сябе, што значыць малая радзіма, дзе знаходзіцца тое месца і чым яно славіцца. Самі сабою ўзгадваюцца словы з кнігі “Свята для сэрца” Анатоля Бензярука: “Адшукаць малую радзіму лёгка. Трэба толькі адчыніць дзверы, выйсці на вуліцу. Усё, што ўбачыш навокал, – гэта яна, твая малая радзіма. Твая рэчка. Тваё поле. І твой лёс. Твая школа. Твая першая настаўніца… І яшчэ шмат, шмат чаго”.

Вядучы 2. Дасць магчымасць нашым вучням адкрыць новыя таямніцы сваіх родных мясцін, даследаваць і даведвацца пра невядомыя старонкі гістарычнага мінулага сваёй малой радзімы.

сл.46 Вядучы 1. З любові да сваёй малой радзімы пачынаецца любоў да Беларусі. Беларусь - наш агульны дом, і наша краіна чакае ад маладога пакалення, смелых ідэй і іх рашэнняў, галоўнае – знайсці кожнаму з вас справу па душы, заняцца карыснай працай, спортам, творчасцю і аддзячыць шчырай любоўю родную зямлю, бацькоўскі дом. І ўбачыць, які цудоўны гэты свет!

слайды ПРЭЗЕНТАЦЫІ 2  Песня “Мая Беларусь ”

сл.47 Вядучы 2. Перагорнута  апошняя старонка нашага вуснага часопіса. Дзякуй усім за ўвагу.

Мультымедыйная прэзентацыя “Па гістарычных мясцінах маёй малой радзімы”

Тэма: Outstanding scientists of the Republic of Belarus

Тып урока: камбінаваны з выкарыстаннем інтэрактыўных прыёмаў

Від урока: урок з выкарыстаннем мультымедыа

Мэта: фарміраванне навыкаў гаварэння па тэме

Задачы:

Ø адукацыйная: садзейнічаць актывізацыі лексічнага і граматычнага матэрыялу па тэме “Навука і тэхніка”(Unit VI, Lesson 9), развіццю навыкаў маналагічнай і дыялагічнай мовы ў працэсе вырашэння камунікатыўных задач;

Ø развіваючая: спрыяць развіццю памяці, увагі, эмацыянальна- пачуццёвай сферы і творчых здольнасцей вучняў;

Ø выхаваўчая: ствараць умовы для выхавання ў вучняў паважлівых адносін да выдатных вучоных Рэспублікі Беларусь, пашырэнню кругагляду вучняў у галіне “Навука і тэхніка”

Абсталяванне: мультымедыйная прэзентацыя, відэзапіс, мультымедыйная дошка, карткі для індывідуальнай работы, работы ў групах, парах.

Lesson brief

1.   Warm – up

T: Good morning, my dear friends! I’m glad to see you. How are you today? Do you feel comfortably? (…)

T: OK. Let’s start our lesson. Look at the screen. Do you know these people? (на экране фота з выявамі Я.Ф.Канапля, М.Р.Яраша, АМ.Перавалоцкага, А.М.Канановіча)

P1: They are honorary pupils of our school and honorary citizens of our region.

T: What have they done for our country?

P2: E. Konoplya was an outstanding scientist in the field of radiobiology.

P3: M. Yarosh was a philologist, he wrote books on Belarusian literature.

P4: etc.

T: You are right. I think you know some facts about honorary pupils of our school and honorary citizens of our region. But there are many other scientists in the Republic of Belarus who has made a lot of for our science. Can you guess the topic of our lesson?

P: I think the topic of our lesson is Outstanding scientists of the Republic of Belarus.

T: And what are we going to discuss?

P: We are going to speak about outstanding scientists of the Republic of Belarus and their contribution to the development of science in our republic.

T: I agree with you. Today we are going to get some interesting and important information about science, technology and great Belarusian scientists. We’ll also revise the vocabulary, speak English a lot, watch presentations about famous scientists, and watch a video and so on.

2.  Vocabulary practice

a) T: First, let’s practice our active vocabulary. Look at the board. What comes to your mind when you hear the word “scientist”? Write one word on each of these letters.

Science

Celebrated

Important

Eminent

Notable

Technology

I…

S…

T…

 T: Make up your own sentences with these words.

b) T: Translate into Belarusian

·       Science

·       Natural sciences

·       All knowledge people have is traditionally divided into arts and sciences.

·       What fields of science do you find more interesting?

·       Outstanding

·       An outstanding scientist

·       I would you like to become a prominent scientist. 

·       What in your opinion does a scientist do?

·       Award

·       Which awards are world famous?

·       Fantastic achievements

·        It was a great achievement that a month later a global agreement was reached. 

·       Modern and highly developed

·       Our modern conceptions of physics have been built on Newton's clear and wide ideas.

·       Advanced

·       His ideas were too far advanced to be accepted by ordinary people.

·       Are advances in technology so wonderful?

     3. Speaking   

a) Interview

T: Do you like science? What fields of science do you find more interesting? Would you like to become a prominent scientist? Interview your classmates. Walk around the classroom and ask these and other questions.

(вучні атрымліваюць пытанні і задаюць іх аднакласнікам)

Questions:

v Do you like science?

v What fields of science do you find more interesting?

v Would you like to become a prominent scientist? 

v What in your opinion does a scientist do?

v Are you interested in technological progress?

v Do you know anyone who has done something important for your country?

v Are you impressed by nanotechnology?

T: Let’s report to the class you results.

Model. I asked five pupils. My question was if they like science. Three of them said that they are interested in some fields of science. Two of them do not like any fields of science.

b) Checking homework

T: Now let’s work in groups. At home, you prepared some facts about outstanding scientists of Belarus. Present your facts to the other group without saying a name of the scientist. Let’s see how your classmates know our outstanding scientists.

1. He was born in Belarus in 1802. He was a famous geologist, spent most of his life in Chile, where he became a national hero. UNESCO officially recognizes him for his achievements. (Ignat Damejka)

2. He was born in the Grodno region in 1897. He was a prominent scientist who has studied the biological effects of the sun and the universe, including the ratio of solar activity with periods of wars in human history. (Alexander Chyzhevsky)

3. He was born in Vitebsk in 1930. He is a physicist and academic. He is famous for the creation of modern heterostructure physics and electronics. He won the Nobel Prize in Physics in 2000. (Zhares Alfyorav)

4. An outstanding Belarusian mathematician, physicist, chemist, philosopher and educator who lives in Germany. He worked as a state adviser and expert in international astronautics in the USA since 1958. Americans add the name of the scientist to the list in the time capsule. He was the one who headed the first meeting between the USSR and the USA. (Barys Kit)

5. He was a military engineer of the army of the Grand Duchy of Lithuania, an artillery theorist. Some people consider him as the inventor of a multistage rocket prototype. He was the author of the book “The great skill of artillery”.  (Kazimir Semyanovich)

6. He was born in the village Semezhevo Minsk region (1928). An outstanding scientist and designer. The best cars MAZ were created under his direction.  He was a general designer of Belarusian automobiles. He is the author of 134 inventions and 17 patents. He is the hero of Belarus (2006). (Mikhail Vysotsky)

7. He was an aircraft designer, inventor, one of the founders of jet and supersonic aircraft, the author of fifty original designs of aircraft, more than thirty of which have been built and tested. He was born in 1895 in Vitebsk region. (Pavel Suhoi)

8. He was born in the village of Motal near Pinsk in Belarus. He was the first President of Israel. He was also a biochemist who developed the acetone–butanol–ethanol fermentation process, which produces acetone through bacterial fermentation. (Chaim Weizmann)

9. He was a famous geographer, geologist, explorer of Siberia, his name is given to a number of geographical objects. He was born in Vitebsk region in 1845. (Ivan (Jan) Cherskiy)

10. He was a Belarusian humanist of the 16th century, a doctor of medicine, a writer, a translator, an artist, and an enlightener. His name is linked to an outstanding intellectual event in the life of entire East Slavic world: the publication in the early 16th century of a considerable part of the Bible. (Frantsysk Skaryna)

c) T: Now, you knew much interesting information about our outstanding scientists. Let’s check some facts. Look at the screen and match the pictures with the names of the scientists.

1.

A. Ignat Damejka

 2.

                                                                                  B. Barys Kit 

 3.

C. Zhares Alfyorav

 4.

D. Chaim Weizmann

5.

E. Alexander Chyzhevsky

 6.

F. Kazimir Semyanovich.

   7.

G. Pavel Suhoi

 8.

H. Mikhail Vysotsky

 9.

I. Ivan (Jan) Cherskiy

 10.

J. Frantsysk Skaryna

T: Work in pairs and speak what these people famous for? What are their achievements? First, let’s unite in pairs. Find your pair:

                         an outstanding scientist – a country 

             Charles Darwin – Britain

             Mikhail Lomonosov – Russia

             Albert Einstein – USA

             Andre Ampere - France

             Zhares Alfyorav - Belarus

T: Match the names of outstanding Belarusian scientists and their occupations.

 Model.

Zhares Alfyorav

famous for the creation of multistage rocket, additional rocket engine and regulating devices for it

Barys Kit

was the first President of Israel

Chaim Weizmann

won the Nobel Prize in Physics in 2000

Kazimir Semyanovich

Americans add the name of the scientist to the list in the time capsule

-        Let’s check your results.

4. Exercises for eyes

5. Watching a video

a)   T:  What do you know about modern Belarusian science and scientists? Watch a video and be ready to answer the question: What fields of science were shown in it?

b) “A minute of speech”

 T: Work in groups for five minutes discussing the most important fields of modern Belarusian science.

6. Writing

T. Would you like to become a scientist? And how to become a scientist? Let’s write a list of tips for someone who would like to become a scientist in Belarus. Use Ex.2(a), p.179 in your textbooks for help. Each pupil must write 2 tips.

Model.

1. You should decide whether science is for you.

2. Never stop learning.

3. Work hard at school.

4. Do research projects at school.

5. Choose the right university where your favourite field of science is taught at the highest level

T. Read your tips.

7. Homework

T: Write a short paragraph about one of the prominent citizens of your region.

8. Round –up

T: Dear friends, our lesson is almost over. We have done a lot of work. What have we done at our lesson?

Ps: We have spoken English a lot, answered the questions, watched presentations, and listened to the tape.

Which part of the lesson did you like most of all?

P1: I liked …..

P2: As for me, I preferred …..

T: What emotions do you feel?

P1: It is important to know about …

 P2: I’ve known about …

P3: I’ve learned about … etc.

 T: Thank you for the lesson, you were very active, attentive and bright. I enjoyed your work at the lesson. Your marks are...

-        Now the lesson is over. Goodbye

ТЭМА ЎРОКА:     Разнастайнасць земнаводных, іх паходжанне, значэнне,

                             ахова карысных відаў.

МЭТА:

·        сфарміраваць веды аб разнастайнасці земнаводных, іх паходжанні, значэнні і ахове карысных відаў

ЗАДАЧЫ:

·         развіваць уменні і навыкі аналіза, параўнання;

·        удасканаліць уменні працаваць з падручнікам;

·        выхоўваць экалагічную культуру вучняў

АБСТАЛЯВАННЕ: табліцы “Тып Хордавыя. Клас Земнаводныя. Жаба”, “Развіццё земнаводных”, вільготны прэпарат “Развіццё жабы”.

                                                           Ход урока:

I.                  Арганізацыйны момант.  Уступнае слова настаўніка.

     Цяжка назваць яшчэ такія групы жывёл, якія б адначасова выклікалі ў чалавека зацікаўленасць, насцярожаннасць і нават страх, як земнаводныя і паўзуны. З даўніх часоў жабы, рапухі, змеі прыцягвалі ўвагу людзей, якія надзялялі іх звышнатуральнымі ўласцівасцямі, бо не маглі растлумачыць некаторых іхніх ўласцівасцей. Гэтыя жывёлы і зараз выклікаюць у нас неадназначныя пачуцці. Мы, людзі спакон вякоў прывыклі дзяліць жывёл на карысных і шкодных, на прыгожых і брыдкіх. Дае чалавеку воўну ці мяса? – Карысны! Мяккі і пушысты? – Прыгожы! Слізкі, халодны ды яшчэ без ног? – Брыдкі! Усё вельмі проста, а галоўнае адпавядае нашым поглядам на жыццё, нашым інтарэсам і патрэбам. Таму сёння на ўроку будзем далей працягваць знаёмства з класам Земнаводныя, іх разнастайнасцю, паходжаннем і значэннем. Таму пакуль не будзем вешаць на іх ярлык шкодніка альбо нікчэмнай пачвары.

II.               Актуалізацыя ведаў аб асаблівасцях будовы і жыццядзейнасці Земнаводных, іх размнажэнні і развіцці.

1.     Вызначце месца Земнаводных у сістэматыцы жывёл.    

Адказы вучняў: Тып Хордавыя, падтып Пазваночныя або Амфібіі,  клас Земнаводныя.

Пытанні: 1.Што азначае тэрмін “Хордавыя”?,  2. Як растлумачыць назву класа гэтых жывёл?  

2.     Дайце тлумачэнне тэрмінам: халаднакроўныя або пайкілатэрмныя, метамарфоз, касмапаліты, планктон, батрахалогія, аксалотль.  (Словы запісаны на дошцы).

3.     Работа ў парах. Са спіса органаў выберыц тыя, якія адпавядаюць кожнай з названых сістэм.

Сістэмы органаў: Нервовая сістэма.  Крывяносная сістэма. Стрававальная сістэма. Дыхальная сістэма. Выдзяляльная сістэма.  Апорна –рухальная сістэма. Палавая сістэма. Покрыва.

Органы: 1- мышцы, 2- клаака, 3- скура, 4- сэрца, 5- лёгкія, 7- семяннікі, 8- артэрыі і вены,        9- яечнікі, 10- нервы, 11- канечнасці, 12- спінны мозг, 13- пояс пярэдніх канечнасцей,             14- галаўны мозг, 15- кішэчнік, 16- страўнік, 17- ныркі, 18- мачавы пузыр, 19- пояс задніх канечнасцей.

4.     Работа ў парах.   Устаўце прапушчанае слова.  “Унутраная будова Амфібій”.

1)                У дванаццаціперсную кішку адкрываюцца пратокі стрававальных залоз – (печані) і (падстраўнікавай залозы)

2)     Тоўстая кішка адкрываецца ў асобае расшырэнне –(клааку)

3)     У дарослых амфібій газаабмен адбываецца праз (лёгкія) і (скуру)

4)     У сувязі з развіццём лёгкіх у земнаводных з’яўляецца (другі) круг кровазвароту

5)     Сэрца трохкамернае. Прадстаўлена двума (перадсердзямі) і адным (жалудачкам)

6)     У левае перадсердзе паступае (артэрыяльная)кроў, а ў правае (змешаная (ад скурных вен – артэрыяльная, ад унутраных органаў – вянозная)) кроў

7)     Галаўны мозг земнаводных складаецца з пяці аддзелаў: (пярэдняга мозга, прамежкавага мозга,сярэдняга мозга, мазжачка і прадаўгаватага мозга)

8)     У амфібій, ў параўнанні з рыбамі, з’яўляецца (сярэдняе) вуха, абмежаванае ад навакольнага асяроддзя (барабаннай перапонкай)

9)     Выдзяляльная сістэма земнаводных, як і ў рыб, прадстаўлена (двума ныркамі, мачаточнікамі і мачавым пузыром)

10)      Тэмпература цела земнаводных (непастаянная) і залежыць ад тэмпературы навакольнага асяроддзя, пагэтаму іх адносяць да (халаднакроўных (пайкілатэрмных)) жывёл.   

5.     Апішыце стадыі развіцця жабы  (адказ у дошкі).

6.     Запоўніце табліцу “Параўнальная характарыстыка развіцця рыб і земнаводных”

Прыкметы

Рыбы

Апалонік

Жабы

Месца пражывання

Вада

Вада

Вада і суша

Спосаб перамяшчэння

Плаванне

Плаванне

Плаванне, прыжкі

Часткі цела

Галава,тулава,хвост

Галава, тулава,хвост

Галава,тулава, канечн

Спосаб харчавання

Захоп сківіцамі на якіх ёсць зубы

Саскабліванне ежы з падводных прадметаў

Захоп беспазваночн. пры дапамозе языка

Органыды хання

Жабры

Жабры

Лёгкія, скура

Будова сэрца

Двухкамернае

Двухкамернае

Трохкамернае

Кругі  кровазвароту

1

1

2

Бакавая лінія

Ёсць

Ёсць

Няма

Хорда

Няма

Ёсць

Няма

7.     Віктарына “Правер сябе” (фізкультхвілінка).                                                              

Вывад: падабенства апалоніка з рыбамі- доказ паходжання земнаводных ад рыб.

Калі “да” – устаём і хлопаем, калі “не” –сядзім і топаем.                                                 

   Пытанні:

Ці правільнае сцвярджэнне:

·        што плаванне жабы нагадвае спартыўны сціль “брасам”? (да)

·        што камары і іншыя насякомыя ніколі не кусаюць земнаводных? (да)

·        што жабы не могуць скінуць з сябе скуру? (не)

·        што можна зрабіць рэнген грудной клеткі лягушкі? (не)

·        што у жабы язык “шыварат – навыварат”? (да)

·        што жабы зімуюць зарыўшыся ў пясок на дне вадаёма? (не)

·        што земнаводныя зімою растуць? (не)

·        жаба становіцца палавазрэлай к пяці гадам? (не, к тром)

·        што ва ўсіх амфібій апладненне унутранае? (не, толькі ў некаторых)

·        што земнаводных ужываюць у ежу? (да)

·        што жабы карысныя жывёлы? (да)   

III.            ВЫВУЧЭННЕ НОВАЙ ТЭМЫ

1.     Паходжанне земнаводных або “Падарожжапамашыне часу” 

Давайце паспрабуем зазірнуць у далёкае мінулае. Узнікненне першых земнаводных адбылося зусім не адразу, а працягвалася мільёны гадоў. У дэвонскі перыяд у морах і прэснаводных басейнах існавала група Кісцяпёрых рыб. Менавіта яны далі пачатак усім наземным пазваночным. Спачатку кісцяпёрыя рыбы маглі астаўляць ваду толькі на самы непрацяглы час. Перамяшчаліся яны вельмі нязграбна, выгінаючыся падобна змяі. З цягам часу некаторыя затрымваліся там ўсё даўжэй і нарэшце засталіся на сушы назаўжды,а ў ваду вярталіся толькі для таго каб адкласці яйкі. Усе старажытныя мелі мяккую вільготную скуру, праз якую атрымлівалі атмасферы кісларод. Праз такую скуру амфібіі маглі з лёгкасцю губляць вільгаць, а трапіўшы ў сухое месца, такая жывёла хутка гінула.

Іхтыястэгі. Праходзіў час і плаўнікі кісцяпёрых паступова ператвараліся ў канечнасці наземных жывёл. Гэтыя жывёлы мелі бакавую лінію, хвост з плаўніком, але іх канечнасці і паясы канечнасцей былі пабудаваны па тыпу наземных жывёл. Іхтыястэгі жылі ў вадзе і яе надоўга не пакідалі. Пазнейшыя амфібіі займалі забалочаныя месцы, альбо прэсныя вадаёмы.

Далейшая эвалюцыя ішла ў напрамку развіцця парных канечнасцей, даханні лёгачным і скурным. Іхтыястэгі далі пачатак лабірынтадонтам, а назвалі іх так з-за наяўнасці складак ш зубной тканцы. Усе яны былі падобныя на кракадзілаў і саламандр. Жылі ў забалочаных лясах, рэках і азёрах. Лабірынтадонты далі пачатак батрахазаўрам (або лягушкаяшчарам) – будучым продкам паўзуноў.

2.     Разнастайнасць земнаводных.  Работа з падручнікам.

Клас Земнаводныя падзяляецца на атрады: Бясхвостыя (2000 відаў), Хвастатыя (280 відаў), Бязногія (60 відаў).

Паведамленні вучняў. Прагляд слайдаў.

   Самыя ядавітыя пазваночныя жывёлы на Зямлі адносяцца да кл. Земнаводныя – гэта лягушка – дрэвалаз.

3.      Земнаводныя Беларусі і віды, якія патрабуюць аховы.

  У Рэспубліцы Беларусь сустракаецца 2 віды саламандраў і 2 віды трытонаў (трытон звычайны і трытон грабенчаты). Трытон грабенчаты занесены ўЧырвоную кнігуБеларусі.

(Пытанне вучням: Да якога атраду адносяцца гэтыя жывёлы?)

Сярод прадстаўнікоў атр. Бясхвостыя у нашай краіне знаходзіцца 5 відаў: сям. Круглаязычныя, сям. Часночніцы, сям. Рапухі, сям. Квакшы і сям. Сапраўдныя жабы.                                                       Камышовая жаба, якая адносіцца да сям.Сапраўдныя жабы  занесена ў Чырвоную кнігу Беларусі.             

4.     Састаўце назвы амфібій з наступных слоў, перастаўляючы буквы і склады.

  (Праца з карткамі)

5.     Роля земнаводных у прыродзе (паведамленні вучняў)

·        звяно ў ланцугу харчавання;

·        рэгулююць колькасць беспазваночных жывёл;

·        лабараторныя жывёлы;

·        выкарыстоўваюцца ў ежу чалавекам;

·        яд уваходзіць ў састаў лякарств.

6.     Помнікі земнаводным.

Сярод жывёл, якія выкарыстоўваюцца біёлагамі для даследаванняў, часцей за ўсё выкарыстоўваецца жаба. Неглядзячы на сваю прастату і даступнасць, яна з’яўляецца добрай мадэллю якая дазваляе вывучаць многія фізіялагічныя працэсы, якія працякаюць у арганізме чалавека, рабіць выпрабаванні новым лекавым прэпаратам. Земнаводныя зарэкамендавалі сябе і ў якасці незамянімых лабараторных жывёл, таму ім прысвечаны помнікі  (у г. Бостане і г. Санкт-Пецярбургу).

IV.            Замацаванне ведаў

Адкажыце на пытанні:

·        Чаму жабы маюць малыя памеры? (бо ў шкілеце многа храсткоў)

·        Чаму жабы не могуць жыць у халодным клімаце? (бо пры выпарэнні слізь памяншае тэмпературу цела на 5-8 градусаў)

·        Чаму земнаводныя малаактыўныя? (бо кроў змешаная і тэмпература цела нізкая)

·        Чым вызваны моцныя гукі жаб? (у самцоў рэзанатары)

·        Чаму ноччу можна сустрэць земнаводных на святле каля ліхтароў? (на святло злятаюцца насякомыя, таму жабы там ловяць ежу).

V.               Рэфлексія

Кропкавая мазаіка

VI.            ЗАДАННЕ НА ДОМ: *36, пыт.3-5 стар. 136

Творч. заданне:

1. Саставіць красворд “Земнаводныя”, 2. Паведамленне “Лінька у амфібій”

 УРОК ГІСТОРЫІ Ў 5 КЛАСЕ ПА ТЭМЕ “РЕЛІГІЯ СТАРАЖЫТНЫХ  ЕГІПЦЯН”

Мэта: пазнаёміць вучняў з рэлігійнымі ўяўленнямі старажытных егіпцян.

Задачы:

Адукацыйныя:  пазнаёміць вучняў з рэлігійнымі вераваннямі старажытных егіпцян, якія зарадзіліся яшчэ ў першабытныя часы; працягваць фарміраванне ўменняў аналізаваць гістарычныя факты, фармуляваць нескладаныя высновы, пераказваць змест тэксту падручніка.

Развіваючыя: спрыяць развіццю разумовых аперацый навучэнцаў: параўнанне, аналіз; працягваць развіццё агульных навучальных навыкаў і ўменняў: праца з тэкстам; развіццё увагі і розных відаў памяці; працягваць развіццё крытычнага мыслення на ўроках гісторыі.

Выхаваўчыя: спрыяць стварэнню спрыяльнага псіха-эмацыйнага клімату на ўроку; выхоўваць дысцыплінаванасць навучэнцаў.

Абсталяванне: камп’ютар, мультымедыйны праектар, прэзентацыя, падручнік, карта «Старажытны Усход, Егіпет і Пярэдняя Азія», раздатачны матэрыял па тэме ўрока.

Ход урока

1. Арганізацыйны момант.

Празвінеў званок, і мы пачынаем наш урок. Добры дзень, сядайце. На мінулым уроку мы з вамі гаварылі аб жыцці і дзейнасці людзей старажытнай цывілізацыі - цывілізацыі старажытнага Егіпта. Сёння мы зноў адпраўляемся ў краіну сфінксаў і пірамід.

Я жадаю вам рабочага настрою, паважлівых адносіны да адказаў аднакласнікаў. Я ўпэўнена, у нас усё атрымаецца.

I I. Паўтарэнне вывучанага матэрыялу

1. Гульня «Да-нетка»

1.Рака, якая працякае ў Егіпце, называецца Ніл. (Так)

2. Разлівы Ніла вельмі перашкаджалі земляробам Егіпта. (Не)
3. Мураваную грабніцу для вяльможы рыхтавалі яшчэ пры жыцці. (Так)
4. Фараон і вяльможы ў Старажытным Егіпце былі роўныя і часта вялі сяброўскія гутаркі. (Не)
5. Для аховы фараона ствараўся атрад з вяльможаў. (Не)
6. Самая высокая грабніца фараона – піраміда Хеопса.(Так)
7. Гістарычная  дыктоўка.

А) Егіпет – так называецца краіна, якая размяшчалася ў ... (Пн – У Афрыцы)

Б) Якія два мора абмываюць Егіпецкую  дзяржаву? (Міжземнае і Чырвонае)

В) Першай сталіцай Егіпта быў горад...(Мэмфіс)

Г) Цароў старажытнага Егіпта называлі... (Фараон)

Д) Калі ўтварылася адзіная дзяржава Егіпет? (3 тыс. гадоў да н. э.)

Е) Самыя буйныя заваёвы здзейсніў фараон... (Тутмас ІІІ) каля...(1,5 тыс.) гадоў да н. э.

Ж) Войскамі фараонаў былі заваяваны ў Афрыцы багатая золатам ... (Нубія), у Азіі багатыя пакладамі меднай руды... (Сінайскі) паўвостраў і краіны (Палесціна, Сірыя, Фінікія)

З) У Егіпецкіх воінаў наканечнікі коп'яў, сякеры і клінкі вырабляліся з... (бронзы). Так называецца сплаў... (медзі + волава)

3. Сладзіце і запішыце сказы з наступным наборам слоў:

Ніл,  Паўночна – Усходняя Афрыка,  урадлівы іл,  разліў,  Міжземнае мора, дэльта,  Егіпет.

1. Новая тэма.

Для таго, каб даведацца новую тэму, трэба разгадаць,  якія словы зашыфраваныя ў гэтай картцы.

Выкарыстоўваючы шыфр, знайсці словы, схаваныя за лічбамі.

а

б

в

г

д

е

ё

ж

з

и

й

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

к

л

м

н

о

п

р

с

т

у

ф

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

х

ц

ч

ы

ш

щ

ь

ъ

э

ю

я

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

18

31

13

10

4

10

33

19

20

1

18

1

8

26

20

15

26

23

6

4

10

17

24

33

15

Нам трэба высветліць якія рэлігійныя вераванні існавалі ў старажытных егіпцян? Якім багам яны пакланяемся? Егіпцяне верылі ў замагільнае жыццё?

ЗАДАННЕ НА ЎРОК:

*Чым адрознівалася рэлігія старажытных егіпцян ад веры першабытных людзей?

* Што было агульнага ў веры першабытных людзей і старажытных егіпцян?

* У чым незвычайнасць рэлігіі старажытных егіпцян з пункту гледжання сучаснага чалавека?

На гэтыя пытанні вы адкажаце ў канцы ўрока.

Егіпецкая рэлігія і свет егіпецкіх багоў – гэта лабірынт загадак. Паводле Герадота, «...егіпцяне – самыя богабаязныя з усіх людзей...». Ён выявіў, што ў іх самая вялікая колькасць багоў, самыя цудоўныя храмы і самае строгае выкананне рэлігійных абрадаў. Рэлігія зарадзілася ў егіпцян, як і ў іншых народаў, яшчэ ў першабытны час. Жыццё тады залежала ад удалага палявання і збіральніцтва: вось чаму егіпцяне пакланяліся звярам, птушкам. Яны надзялялі звышнатуральнымі ўласцівасцямі расліны. Гэтыя вераванні захаваліся на працягу ўсёй гісторыі Старажытнага Егіпта. Гэтыя вераванні называюцца татэмізмам. Нараўне з гэтым у егіпцян узнікла вера ў багоў, якіх часта малявалі ў абліччы людзей са звярынымі, і птушынымі або змяінымі галовамі. У ІІІ тыс. г. да н. э. земляробства ў Егіпце ператварылася ў галоўны  занятак, і бог сонца стаў адным з галоўных багоў егіпцян.

Як адно звязана з іншым? ( Егіпцяне зразумелі, што сонечнае святло і цяпло ўплываюць на рост травы і іншых карысных раслін. Аднак яны не ведалі, што сонца -распаленае нябеснае свяціла і верылі ў тое, што сонца – гэта бог.)

Бога Амона-Ра малявалі ў выглядзе чалавека з галавой, увянчанай залатым дыскам або ў выглядзе вялізнага рыжага ката. Раніцай бог Амон-Ра выплыву на сонечнай лодцы і рухаўся па небе. Да вечара лодка Амона-Ра спускалася ў падземнае царства, дзе ён змагаўся з духам цемры і перамагаў страшнага змея Апопа. Вырваўшыся з падземнага царства, Амон-Ра зноў выплываў на неба. Надыходзіў новы дзень.

Для пакланення багам узводзіліся храмы. Адкрыйце падручнік на с.49, апошні абзац,  прачытайце якія храмы былі ў старажытным Егіпце.(сфінкс)

Давайце паглядзім на слайдах, якія багі былі яшчэ ў пантэоне  егіпецкіх багоў (слайд...)

Нут - Багіня неба

Геб - Бог зямлі

Тота - Бог мудрасці

Асірыс - Бог у царстве мёртвых

Ісіда - Жонка Асірыса

Сэт - Бог пустыні

Маат - Багіня праўды

Але пантэон старажытнагрэцкіх багоў на гэтым не заканчваецца...... Вясной у нас расцвітае ўся прырода. А ў Егіпце май і чэрвень – горшы час года. 50 дзён запар дзьме з пустыні вецер, які нясе з сабой распалены пясок і пыл. Пясок рыпіць на зубах, пыл пранікае ў складкі адзення, забіваецца ў пары скуры, запаляюцца вочы ў людзей і жывёл. Ад спякоты ўсё гіне. У сярэдзіне лета заціхае страшны вецер пустыні, пачынаецца разліў ракі, і прырода ажывае зноў. Спрабуючы зразумець, у чым прычыны гэтай штогадовай паўтаральнай з'явы прыроды, егіпцяне прыдумалі паданне.

(Паведамленне Бушыла Яны)

Міф пра Асірысе і Ісідзе.  У багіні Нут і бога Геба нарадзіліся двайняты Асірыс і Ісіда, Сэт і Нефтыда. Асірыс быў першым царом Егіпта, а Ісіда – першай царыцай. Яны мудра кіравалі краінай. Асірыс навучыў людзей вырошчваць пшаніцу і ячмень, будаваць дамы. Але зайздросціў Асірысу яго брат, бог мудрасці Сэт. Сэт падманным шляхам зацянуў Асірыса ў саркафаг. Ісіда знайшла цела мёртвага Асірыса і горка плакала над ім. Але злы Сэт схаваў цела Асірыса. Доўга шукала Ісіда астанкі Асірыса. З іх яна выняла жыццёвую сілу, і ў яе нарадзіўся сын Гор. Гор стаў сонечным богам і лічыўся апекуном фараонаў. Калі Гор вырас, ён уступіў у барацьбу з Сэтам і перамог яго. Гор ажывіў свайго бацьку Асірыса. Але Асірыс не застаўся на зямлі. Ён стаў кіраўніком падземнага царства, суддзёй у царстве мёртвых. Кожны памерлы паўставаў перад грозным вокам Асірыса. На адну чашу вагаў клалі сэрца, на іншую – фігурку бога – карліка Дэмана. Калі чаша з сэрцам апускалася ўніз, значыць, чалавек паводзіў сябе добра ў зямным жыцці. Асірыс загадваў пасяліць яго на палях асалоды. Калі чаша заставалася на месцы, значыць, чалавек пры жыцці зрабіў шмат дрэннага. У пакаранне Асірыс загадваў аддаць яго пачвары з целам льва і пашчай кракадзіла.

Адкрыйце падручнік на старонцы 50 і апішыце з апорай на малюнак, як егіпцяне ўяўлялі сабе царства мёртвых.

Фізкульхвілінка

Ажывім старажытнаегіпецкіх хвалебную песню богу сонца, замяняючы некаторыя словы рухамі.

Калі ты ўстаеш і ўзыходзіш на ўсходзе - гоніш змрок, то ўся зямля радуецца. Ўсталі, рукі ўверх, пацягнуліся

Ад прамянёў тваіх ажываюць кветкі і расліны на палях. Пэндзлямі рук робім «ліхтарыкі»

Птушкі ўзлятаюць з гнёздаў і спяваюць табе хвалу. Рукі ў бакі, якія адлюстроўвалі узмахі крылаў

Ззянне тваё пранікае ў глыбіні вод, а на паверхні плёскаюцца рыбы. Выцягнуць рукі перад сабой, пэндзлямі рук малюючы плёскат рыб

Людзі прачынаюцца. Падымаюць рукі да цябе і прымаюцца за працу. Рукі ўверх, пацягнуліся, апусцілі рукі, селі на месца

Фараона называлі ў Егіпце сынам бога і вялікім богам. Яго праслаўлялі: Ён сонца, які бачыць промнямі сваімі. Вялікім гонарам лічылася, калі фараон дазволіў пацалаваць свае сандалі. Аб чым сведчаць гэтыя факты? Якая сувязь існуе паміж рэлігіяй і дзяржаўнай уладай?

Адказ вучня: Егіпцяне верылі, што фараон не проста чалавек, а магутны бог, сын бога Ра (бога Сонца). Бог Сонца - цар сярод багоў, фараон (яго сын)- цар сярод людзей

Егіпцяне верылі, што чалавек пасля смерці перасяляецца ў царства мёртвых. Там таксама ёсць святло і цяпло, цячэ блакітная вада, спее збожжа на палях. Але для існавання ў царстве мёртвых чалавеку трэба цела, жыллё і ежа. Таму егіпцяне вельмі клапаціліся аб захаванні цела памерлага, у якое магла б зноў усяліцца яго душа. Цела ператваралі в мумію, якую клалі ў саркафаг, на якім пісалі загавор і малявалі багоў.

Што такое мумія? Саркафаг?

(Паведамленне Карпіевіч Мацвея)  «Муміфікацыі»

Працэс муміфікацыі пачынаўся з выдалення праз насавыя адтуліны мозгу. Паражніну, якая ўтварылася, запаўнялі перцам. Затым, ўскрывалі левы бог цела, здабывалі з брушной поласці і грудной клеткі ўнутраныя органы. Іх муміфікавалі асобна, вымачваючы ў пальмавым віне, пасля чаго клалі ў спецыяльныя посуд - канопы, якія ставілі ў грабніцы фараона. Вечка кожнай канопы уяўляў сабой фігуры аднаго з чатырох духаў - захавальнікаў памерлага або выконвалася ў выглядзе яго скульптурнага партрэта. Аднак сэрца, перахопленая залатым абручом, і ныркі вярталіся ў грудную клетку і брушную паражніну для «апазнання» Асірысам нябожчыка.

Падрыхтаванае такім чынам цела вытрымлівалі ў растворах прыродных нітратаў, затым старанна высушвалі. Пасля гэтага «нарыхтоўку» муміі абсыпалі тытунёвай пылам, змяшанай з тоўчанымі кветкамі рамонка, насычалі алеем. Далей мумію абвівалі ільнянымі бінтамі, паміж якімі закладвалі шматлікія амулеты і ўпрыгажэнні.

Грабніца, дзе стаяў саркафаг, лічыўся домам нябожчыка. Для шляхетных людзей грабніцу будавалі з каменя – бо яна павінна была стаць вечным жыллем.

Вы заўважылі, што сярод дадзеных багоў прысутнічаюць жывёлы, узведзеныя ў ранг святых. Гэта з'ява атрымала назву «культу жывёл».

(Паведамленне  Дрозд Сашы)  

Багіня Бастэт адлюстроўваецца ў абліччы кошкі, альбо жанчыны з кацінай галавой.  Багіню Бастэт шанавалі як багіню ўрадлівасці, прыгажосці, хатняга ачага. У Старажытным Егіпце кошкі шанаваліся як жывое ўвасабленне Бастэт. Велізарная колькасць гэтых жывёл жыло ў храмах багіні, да іх былі прыстаўлены слугі, у абавязкі якіх уваходзілі кармленне і штодзённая клопат аб кошках. Калі кошка жыла ў доме ў простай егіпецкай сям'і, яна лічылася самым каштоўным яе насельнікам. Калі ж яна памірала, пахаванне праходзілі з вялікімі ўшанаваннямі: кошку муміфікавалі, змяшчалі ў саркафаг. Гаспадары апраналіся ў жалобнае адзенне і выбрывалі сабе бровы ў знак незаменнай страты.

Адкрыйце  падр на с. 51. Самастойна, за 2 хвіліны прачытайце  пункты 4 і 5 і адкажыце на пытанне: Якіх яшчэ жывёл абагаўлялі старажытныя егіпцяне? Каго называлі Хапі?(падр. с.52)

Сёння на ўроку мы з Вамі пазнаёміліся з рэлігійнымі вераваннямі Старажытных егіпцян. Давайце ўспомнім праблему, якая была пастаўлена ў пачатку нашага ўрока. А менавіта:

*Чым адрознівалася рэлігія старажытных егіпцян ад веры першабытных людзей?

* Што было агульнага ў веры першабытных людзей і старажытных егіпцян?

* У чым незвычайнасць рэлігіі старажытных егіпцян з пункту гледжання сучаснага чалавека?

Адказы дзяцей

Малайцы! Мы з вамі вырашылі пастаўленую праблему.

А яшчэ адкажыце, калі ласка, як вы думаеце, якія рэлігійныя вераванні ў сучасных егіпцян? (патомкі старажытных егіпцян-копты – хрысціяне(10 %), асноўнай рэлігіяй з’яўляецца – іслам. Хаця захаваўся і культ кошкі)

Паўтарэнне вывучанага

Запоўніце адсутнічаючыя літары ў імёнах багоў  старажытных егіпцян:

Б - - - - т; А - - - - с; І - - - - а;  

Суаднесці малюнак, імя і прызначэнне бога Старажытнага Егіпта.

Амон-Ра

Бог зямлі

Маат

Багіня праўды

Нут

Геб

Бог сонца

Багіня неба

Тота

Бог царства мёртвых

Бастэт

Багіня прыгажосці

Асірыс

Бог мудрасці

Рэфлексія.

Рабяты! Адкажыце мне на пытанні: Ці спадабаўся ўрок? Што выклікала цяжкасці?

Выстаўленне адзнак.

Дамашняе заданне:  параграф 10, падрыхтавацца да вуснага адказу. Дадаткова  падрыхтаваць  паведамленні пра багоў  Егіпта.